De Vlaamse regering liet reeds in september jl. weten dat zij het altruïstisch element van legaten aan goede doelen wil herstellen én aanmoedigen door de tarieven in de erfbelasting te herleiden naar 0%. Daarmee samenhangend wil ze ook het tarief in de schenkbelasting verlagen naar 0% voor giften aan goede doelen.
Dat is goed nieuws. Goede doelen zullen geen belasting meer verschuldigd zijn op de goederen en gelden die ze via testament of schenking verkrijgen. Door de voorziene wijzigingen zal datgene wat aan de goede doelen wordt gegeven, ook integraal kunnen worden aangewend voor hun maatschappelijk doel!
De beoogde regeling zou ingaan op 1 juli 2021 mits goedkeuring door het Vlaams Parlement.
Onder de huidige regeling genieten vzw’s reeds van een verlaagd tarief, meer bepaald 8,5% in de erfbelasting en 5,5% in de schenkbelasting. Dit verlaagd tarief wordt in de praktijk evenwel gebruikt als hefboom om minder successierechten te betalen voor verre verwanten of kennissen. Via de techniek van het duolegaat kan iemand een nalatenschap bij testament nalaten aan een goed doel, op voorwaarde dat deze organisatie de volledige erfbelasting betaalt (aan verminderd tarief) en een gedeelte overmaakt aan een tweede legataris, zijnde een ver familielid of vriend die op die manier meer overhoudt. De Vlaamse regering wil deze constructie nu aan banden leggen.
De techniek van het duolegaat was niet onwettig, maar strookte niet altijd met de altruïstische intentie die gepaard gaat met een gift aan ‘het goede doel’. En hoewel heel wat organisaties de voordelen plukten van deze fiscale constructie, dienden zij elk legaat met de nodige voorzichtigheid te aanvaarden: zouden ook zij er effectief iets aan overhouden?
Het mogelijke verlies dat goede doelen lijden door het wegvallen van deze fiscale constructie, wenst de overheid op te vangen door een drastische tariefverlaging in de erf- en schenkbelasting. Hopelijk zorgt het nultarief inderdaad voor de verhoopte vermeerdering van ‘zuivere’ legaten aan non-profit organisaties. Voorlopig is het nog bang afwachten. Het is alleszins aanbevolen dat goede doelen ook de verlaagde schenkbelasting promoten zodat grotere giften hun organisatie kunnen bereiken, niet alleen na overlijden maar ook tijdens het leven van de donateur.
Om tegemoet te komen aan de hoge erfbelasting die vandaag verschuldigd is door erfgenamen die niet verwant zijn of verre verwanten zijn van de overledene, wil de Vlaamse overheid de zogenaamde ‘vriendenerfenis’ invoeren. Deze nieuwe regeling houdt in dat burgers een gedeelte van hun erfenis kunnen nalaten aan een goede vriend of ver familielid onder het meest gunstige fiscale tarief, d.i. het tarief dat van toepassing is op erfenissen in rechte lijn of tussen partners.
Concreet wordt de gunst beperkt tot een erfenis van maximum 15.000 euro. Enkel ten belope van deze som zal de erfbelasting worden herleid naar 3% (zoals dat het geval is voor erfgenamen in rechte lijn en tussen partners) i.p.v. 25%. Al wat u daarbovenop nalaat aan een vriend of ver familielid, zal volgens het normale tarief worden belast en dit kan oplopen tot 55%.
Het is onbegrijpelijk dat een regering die tegemoet wil komen aan de hedendaagse complexe samenleving en nieuwe samenlevingsvormen, waarbij ook (kinderloze) alleenstaanden een steeds grotere groep vormen, zich beperkt tot een symbolische korting op relatief kleine vermogens.
Het recht van burgers om hun vermogen na te laten aan andere personen dan de voorbehouden wettelijke erfgenamen, werd dan wel verruimd met de nieuwe Erfwet sedert 1 september 2018, het wordt fiscaal niet aangemoedigd.
Indien u geen dichte familie (meer) heeft of om een andere reden uw vermogen liever wenst na te laten aan een vriend, nicht of neef, zelfs aan uw zus of broer, met wie u een affectieve band onderhoudt, dan vraagt de fiscus hier nog altijd redelijk wat geld voor.
Of deze ‘vriendenerfenis’ de naam waard is en (op zijn minst) een alternatief biedt voor het wegvallen van de fiscale constructie van het duolegaat, valt dus zeker te betwijfelen.
Het ontwerp van decreet werd inmiddels goedgekeurd op 19 maart 2021 en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 7 april 2021.